Zapalenie ucha środkowego u dzieci a osteopatia

Ostre zapalenie ucha środkowego dotyka niemal 60-80% niemowląt w wieku 1 roku oraz 80-90% dzieci od 2-3 roku życia. Wysięk w uchu środkowym (tzw. wysięk bębenkowy) może często prowadzić do ubytku słuchu, co z kolei może powodować opóźnienia w rozwoju mowy oraz trudności w jej aktywnym używaniu. Metody leczenia ostrego zapalenia ucha środkowego były stosowane w osteopatii już ponad 120 lat temu (1).
Epidemiologia, Patofizjologia oraz definicja

Ostre zapalenie ucha środkowego to ostry, ropny stan zapalny charakteryzujący się obecnością zakażonego płynu w uchu środkowym oraz zapaleniem błony śluzowej wyściełającej jego przestrzeń. Najczęściej rozwija się w wyniku zaburzenia funkcji trąbki Eustachiusza, co prowadzi do gromadzenia się i zakażenia zalegającej wydzieliny. Występuje znacznie częściej u dzieci niż u dorosłych. Najczęściej ostre zapalenie ucha środkowego wywołują następujące bakterie: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis. Najczęściej zakażenie przechodzi do jamy bębenkowej z nosa lub nosogardła.
Choroba zazwyczaj występuje jednostronnie i pojawia się nagle. Charakterystycznymi objawami są ból ucha – o różnym nasileniu: łagodnym, umiarkowanym lub silnym – oraz upośledzenie słuchu. W przypadku pęknięcia błony bębenkowej ból może gwałtownie ustąpić, czemu często towarzyszy ropny wyciek z ucha.Rzadziej występującym objawem są zaburzenia równowagi. Objawy takie jak wysoka gorączka, silny ból za uchem czy porażenie nerwu twarzowego świadczą o możliwych powikłaniach, a nie o samym ostrym zapaleniu ucha środkowego Ryzyko wystąpienia ostrego zapalenia ucha środkowego wzrasta w przypadku dysfunkcji kości skroniowej oraz u dzieci poniżej 6. miesiąca życia korzystających ze smoczków (3,7). Według najnowszych wytycznych Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej (AAP), rozpoznanie ostrego zapalenia ucha środkowego wymaga stwierdzenia umiarkowanego lub znacznego wybrzuszenia błony bębenkowej albo obecności nowo pojawiającej się wydzieliny z ucha (otorrhea), która nie wynika z ostrego zapalenia ucha zewnętrznego (otitis externa) (2).

Przyczyna oraz czynniki ryzyka

Ostre zapalenie ucha środkowego jest częściej spotykane u dzieci poniżej 3 roku życia. Jest to spowodowane w szczególności przez rozwój osobniczy czaszki. Są różnice anatomiczne pomiędzy czaszką dziecka, a czaszką dorosłego. Te różnice możemy zauważyć w budowie oraz ułożeniu trąbki słuchowej. Szczegółowo opisał to Bluestone (4). U 6 tygodniowego noworodka trąbka słuchowa mierzy 17 mm i do 5 roku życia zmienia swoją długość do 30 mm. U dorosłych długość ta wynosi 35-37 mm, chociaż też występują różnice międzyosobnicze.Trąbka słuchowa u dzieci nie dość, że jest krótsza i węższa to jest ustawiona bardziej poziomo w stosunku do osoby dorosłej (4,5).
Co więcej, u dzieci z zapaleniem ucha środkowego można zauważyć różnice w morfologii twarzy, takich jak: długości przedniej podstawy czaszki, górnej wysokości twarzy, rozmiarze podniebienia twardego, głębokości twarzy, osi twarzy, długości żuchwy czy drożności gardła. To w jaki sposób ustawiona jest trąbka słuchowa, powiązana jest z wzrostem i rozwojem twarzoczaszki. Nieprawidłowości związane z rozwojem mogą korelować z wystąpieniem zapalenia ucha środkowego (8).
Ryzyko wystąpienia ostrego zapalenia ucha środkowego wzrasta w przypadku dysfunkcji kości skroniowej oraz u dzieci poniżej 6. miesiąca życia korzystających ze smoczków (3,7). Górna część chrząstki trąbki słuchowej przylega zarówno do części skalistej kości skroniowej (pars petrosa ossis temporalis), jak i do kości klinowej w okolicy jej kolca (spina ossis sphenoidalis). Trąbka słuchowa jest ustabilizowana przy podstawie czaszki za pomocą włókien kolagenowych. W związku z tym dysfunkcje chrząstkozrostu klinowo-podstawnego (synchondrosis sphenobasilaris, SSB) mogą wpływać na jej prawidłowe funkcjonowanie.
Czynników ryzyka jest wiele. Możemy je podzielić na indywidualne, środowiskowe czy inne. Do indywidualnych możemy zaliczyć obrzęk migdałków, infekcje dróg oddechowych, alergie, karmienie piersią które trwa krócej niż 3 miesiące , używanie smoczka, polipy czy nawet refluks, który powodował że znajdowano pepsynę w uchu środkowym dzieci (6).
Środowiskowymi czynnikami ryzyka są żłobek, przedszkole, kontakt dziecka z innymi dziećmi , palenie przez rodziców wyrobów tytoniowych. Z osteopatycznego punktu widzenia zapalenie ucha środkowego może być także spowodowane dysfunkcją kości skroniowej, klinowej oraz chrząstkozrostu klinowo- podstawnego (SSB) oraz nieprawidłowym drenażem chłonki.

Zapalenie ucha środkowego a osteopatia

Pierwsze opisy leczenia osteopatycznego, zapalenia ucha środkowego, możemy zobaczyć w literaturze z 1898 roku (9). W swojej publikacji z 1929 roku Ottis zaprezentował światu, swój sposób leczenia zapalenia ucha środkowego oraz przedstawił swoją technikę (10).
W 2014 roku powstały randomizowane badania kontrolne, w których objęto leczeniem 64 dzieci według jednego spójnego protokołu. Dzieci które oprócz podstawowego leczenia, otrzymały leczenie osteopatyczne, miały statystycznie istotną poprawę w porównaniu do grupy, która takiego leczenia nie otrzymały (11).
Z racji filozofii osteopatycznej, raczej unika się tworzenia protokołów leczenia, jednak dla lepszego zrozumienia przez świat naukowy oraz pewną konwencję pisania prac naukowych, taki protokół dla leczenia osteopatycznego, ucha środkowego musiał powstać (11).

Osteopaci skupili się na:

• obustronnej terapii stawów krzyżowo- biodrowych za pomocą BLT;
• leczeniu przejścia piersiowo- lędźwiowego i przepony za pomocą rozluźnienia mięśniowo- powięziowego;
• leczeniu klatki piersiowej za pomocą rozluźnienia mięśniowo- powięziowego;
• terapii klatki piersiowej z wykorzystaniem BLT
• leczeniu okolicy szyjno- piersiowej (górnego otworu klatki piersiowej) z wykorzystaniem rozluźnienia mięśniowo- powięziowego;
• terapii okolicy szyjnej za pomocą BLT
• terapii połączenia czaszkowo- szyjnego za pomocą inhibicji podpotylicznej;
• drenażu zatok żylnych
• dekompresji podpotylicznej
• oraz dekompresji połączenia klinowo- podstawnego (SSB) (11).

W Naszym gabinecie Osteopatia i Fizjoterapia Kamińscy zajmujemy się wsparciem leczenia zapalenia ucha środkowego .
Pacjent zostanie poinstruowany w jaki sposób może wykonać drenaż w domu oraz otrzyma dodatkowe wskazówki dotyczące odporności dziecka. Zainteresowanych terapią zapraszam do kontaktu:
Telefon: 606182877
E-mail: [email protected]

Bibliografia:

1.Kamtsiuris, P., Atzpodien, K., Ellert, U. et al. Prävalenz von somatischen Erkrankungen bei Kindern und Jugendlichen in Deutschland. Bundesgesundheitsbl. 50, 686–700 (2007).
2. Lieberthal AS, Carroll AE, Chonmaitree T, Ganiats TG, Hoberman A, Jackson MA, Joffe MD, Miller DT, Rosenfeld RM, Sevilla XD, Schwartz RH, Thomas PA, Tunkel DE. The diagnosis and management of acute otitis media. Pediatrics. 2013 Mar;131(3):e964-99.
3.Morin, C., Dorion, D., Moutquin, JM. et al. Suture restriction of the temporal bone as a risk factor for acute otitis media in children: cohort study. BMC Pediatr 12, 181 (2012).
4.Bluestone, Charles D. Eustachian tube: structure, function, role in otitis media. PMPH-USA, 2005.
5.Schäfer EA, Symington J, Bryce TH. Quain’s Elements of Anatomy. New York: Longmans, Green & Co; 1909: 298.
6.Formánek M, Zeleník K, Komínek P, Matoušek P. Diagnosis of extraesophageal reflux in children with chronic otitis media with effusion using Peptest. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 2015 May;79(5):677-9.
7.Morin C, Dorion D, Moutquin JM, Levasseur M. Suture restriction of the temporal bone as a risk factor for acute otitis media in children: cohort study. BMC Pediatr. 2012 Nov 20;12:181. doi: 10.1186/1471-2431-12-181. PMID: 23167940; PMCID: PMC3529688.
8.Di Francesco, R., Paulucci, B., Nery, C., & Bento, R. F. (2008). Craniofacial morphology and otitis media with effusion in children. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 72(8), 1151–1158.
9.Barber ED. Osteopathy Complete. Kansas City: Hudson-Kimberly; 1898: 403–404.
10.Pratt-Harrington, D. "Galbreath technique: a manipulative treatment for otitis media revisited" Journal of Osteopathic Medicine, vol. 100, no. 10, 2000, pp. 635-639.
11.Steele, Karen M., Carreiro, Jane E., Viola, Judith Haug, Conte, Josephine A. and Ridpath, Lance C.. "Effect of Osteopathic Manipulative Treatment on Middle Ear Effusion Following Acute Otitis Media in Young Children: A Pilot Study" Journal of Osteopathic Medicine, vol. 114, no. 6, 2014, pp. 436-447.